Ομιλία μου στο Περιφερειακό Συμβούλιο Αττικής για τα Απορρίμματα
Κυρίες και Κύριοι,
Η μέχρι σήμερα αντιμετώπιση του θέματος της διαχείρισης των απορριμμάτων στην Ελλάδα και ιδιαίτερα στην Αττική, καταγράφεται ως κραυγαλέα περίπτωση αδυναμίας και κατ’ επέκταση ανικανότητας επίλυσης ενός θέματος μείζονος εθνικής σημασίας.
Ενός προβλήματος για το οποίο η Ελλάδα, έχει καταδικαστεί πολλές φορές από τα ευρωπαϊκά όργανα, για την καταστρατήγηση της κοινοτικής νομοθεσίας.
Άλλωστε, μόλις προχθές, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο αποφάσισε την επιβολή χρηματικών κυρώσεων στην Ελλάδα ύψους 10 εκ. ευρώ – η οποία θα προσδιορίζεται σε εξαμηνιαία βάση, προκειμένου να διαπιστώνεται η πρόοδος των μέτρων εκτέλεσης- αποφασίζοντας ότι η χώρα μας δεν έχει εφαρμόσει προηγούμενη απόφαση του 2005, με την οποία είχε διαπιστωθεί, ότι υπήρξε παράβαση των υποχρεώσεων με βάση τη κοινοτική οδηγία «περί στερεών αποβλήτων».
Συγκεκριμένα, το 2005 το Δικαστήριο έκρινε ότι η Ελλάδα παρέβη την ανωτέρω οδηγία, καθώς τον Φεβρουάριο του 2004, λειτουργούσαν ακόμα στην Επικράτειά της 1.125 χώροι ανεξέλεγκτης διαθέσεως αποβλήτων, με την πρόβλεψη για παύση της λειτουργίας όλων των παράνομων και ανεξέλεγκτων χώρων διάθεσης αποβλήτων μέχρι το 2008.
Το 2009, εκτιμώντας ότι η Ελλάδα δεν έχει συμμορφωθεί πλήρως με την απόφαση του 2005, έστειλε συμπληρωματικό έγγραφο,με το οποίο ζητούσε στη χώρα μας να συμμορφωθεί.
Τον Μάιο του 2014, απαντώντας η χώρα μας, σε ερώτηση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, ανέφερε ότι επί συνόλου 293 χωματερών, 70 εξακολουθούσαν να λειτουργούν και 223, μολονότι είχε παύσει η λειτουργία τους, δεν είχαν ακόμη αποκατασταθεί.
Θα πρέπει να σημειωθεί επίσης, ότι το Δικαστήριο θα προσδιορίσει τη χρηματική ποινή σε εξαμηνιαία βάση προκειμένου να δοθεί η δυνατότητα στην Επιτροπή να εκτιμά την πρόοδο των μέτρων εκτέλεσης.
Κυρίες και Κύριοι,
είναι προφανές ότι, σκοπός και στόχος του ΥΠΕΚΑ με το σχέδιο νόμου που είναι σε δημόσια διαβούλευση, αναφορικά με την ενίσχυση της ανακύκλωσης και τη βελτίωση της διαχείρισης των αποβλήτων, είναι να επιλύσει τα χρόνια αυτά προβλήματα, να απαλλάξει τη χώρα μαςαπό τα τεράστια πρόστιμα και να εναρμονιστεί με τις Οδηγίες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Πρόκειται για μια πρωτοβουλία του ΥΠΕΚΑ,που έχει να κάνει με τη βελτίωση της διαχείρισης των στερεών αποβλήτων. Είναι ένα πολύ σημαντικό θέμα και είναι μια σημαντική πρωτοβουλία που μας αφορά όλους και μόνο έτσι πρέπει να το προσεγγίσουμε, με υπευθυνότητα και συνέπεια και, βεβαίως, αναγνωρίζοντας όλοι ότι αυτό, είναι ένα μεγάλο πρόβλημα που απασχολεί όλες τις μικρές ή μεγαλύτερες κοινωνίες.
Με το παρόν νομοσχέδιο, ουσιαστικά επιχειρείται, οι Χώροι Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων, γνωστοί ως ΧΥΤΑ, που υπάρχουν σε όλη την Ελλάδα, να αντικατασταθούν, λόγω και της σχετικής νομοθεσίας της Ε.Ε., σταδιακά από σύγχρονες μονάδες, οι οποίες θα επεξεργάζονται τα σκουπίδια και θα παράγουν τρία είδη υλικών: Το κομπόστ που χρησιμοποιείται ως λίπασμα, το RDF που χρησιμοποιείται ως καύσιμο από τη βιομηχανία, ενώ προωθείται η ανάκτηση και επαναχρησιμοποίηση ανακυκλώσιμων υλικών (χαρτί, γυαλί κ.ά.).
Άλλωστε, μια διαχείριση των απορριμμάτων με το χαμηλότερο κόστος, με τις περισσότερες νέες θέσεις εργασίας, με την αποτελεσματικότερη προστασία του περιβάλλοντος και με κοινωνικά δίκαιη κατανομή του παραγόμενου πλούτου είναι εφικτή, όταν πρόκειται για δημόσια-κοινωνική διαχείριση, αποκεντρωμένη (σε επίπεδο Δήμου ή διαχειριστικής ενότητας Δήμων, με μικρής κλίμακας εγκαταστάσεις) και ολοκληρωμένη, δηλαδή όταν βασίζεται στους τρεις άξονες: Μείωση και πρόληψη στην πηγή, επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση-λιπασματοποίηση, έτσι ώστε μια πολύ μικρή – έως μηδενική – ποσότητα αδρανών απορριμμάτων να καταλήγει σε Χώρο Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων (ΧΥΤΥ) και σταδιακά νααναζητηθούν και ακόμα και καλύτερες λύσεις από τη λύση των ΧΥΤΥ για τη διαχείριση των υπολειμμάτων.
Όλα όμως τα ανωτέρω δεν θα είναι εφικτά, εάν δεν καλλιεργηθεί και δεν αναπτυχθεί στην κοινωνία και στους πολίτες της, το αίσθημα της ανακύκλωσης. Θα πρέπει, να κινηθούμε προς την κατεύθυνση ευαισθητοποίησης του πολίτη, ώστε να έχει συνείδηση, όταν έρχεται η ώρα, είτε να πετάξει τη συσκευασία, είτε να πετάξει τα υλικά κατεδαφίσεων, είτε το οποιοδήποτε μηχάνημα.
Πρέπει, να πεισθούν οι πολίτες διότι ακόμα και σε δήμους που υπάρχει πρόγραμμα ανακύκλωσης, πολλές φορές αυτά τα υλικά ανακύκλωσης καταλήγουν σε χωματερές. Δεν είναι λίγες οι φορές άλλωστε, που παρατηρείται το φαινόμενο, μαζί με τους πράσινους κάδους των απορριμμάτων, να φορτώνεται στο ίδιο όχημα αποκομιδής και το περιεχόμενο των μπλε κάδων, που περιέχει ανακυκλώσιμα υλικά.
Κυρίες και Κύριοι,
είναι προφανές ότι η ανακύκλωση και η διαχείριση των απορριμμάτων, είναι ένα ζήτημα που μας αφορά όλους. Είναι ένα ζήτημα για το οποίο όλοι θα πρέπει να εκφράσουν τις απόψεις τους. Για το λόγο αυτό άλλωστε, το συγκεκριμένο νομοσχέδιο είναι σε δημόσια διαβούλευση.
Για να διορθωθούν οι όποιες ατέλειες, αλλά και να εμπλουτιστεί από διατάξεις, οι οποίες δεν είχαν στην αρχή προβλεφθεί, ώστε να είναι λειτουργικό και αποτελεσματικό, τόσο για τους πολίτες ώστε και για τις τοπικές κοινωνίες.
Προς αυτή την κατεύθυνση άλλωστε, είναι και η πρόθεση του Υπουργείου, να αλλάξει το δεσμευτικό χαρακτήρα της γνωμοδότησης του ΥΠΕΚΑ στην κατάρτιση των Περιφερειακών Σχεδίων Διαχείρισης Αποβλήτων, όπως αυτή περιγράφεται στο άρθρο 17 του νομοσχεδίου.
Ωστόσο, είναι απαραίτητο να υπάρχουν οι ασφαλιστικές δικλείδες, όταν συντρέχουν λόγοι επιτακτικού δημόσιου συμφέροντος και σε περιπτώσεις υποθέσεων καταγγελίας για παραβίαση της κοινοτικής νομοθεσίας για τα απόβλητα που εκδικάζονται από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, να μπορεί να καταρτίζεται, με πράξη Υπουργικού Συμβουλίου, ειδικό σχέδιο δράσης για τη διαχείριση των αστικών αποβλήτων μιας Περιφέρειας ή μέρους αυτής. Το γεγονός αυτό είναι πολύ σημαντικό, καθώς θα μπορέσει η χώρα μας επιτέλους να διορθώσει τα κακώς κείμενα και να αποφύγει μεγαλύτερα πρόστιμα.
Η όποια πρωτοβουλία για τη διαχείριση απορριμμάτων,από όπου και αν προέρχεται, θα πρέπει να έχει Κεντρικό χαρακτήρα και σε καμία περίπτωση, δεν μπορεί να διαγράφει μονομιάς, ότι έχει επιτευχθεί μέχρι σήμερα.
Το μοντέλο διαχείρισης που πρότεινε η νέα Περιφερειακή αρχή όχι μόνο απαξιώνει ότι προσπάθειες έχουν γίνει έως σήμερα, αλλά το σημαντικότερο, δεν πείθει, καθώς δεν αποτελεί συγκεκριμένο και ολοκληρωμένο σχέδιο,ενώ δεν περιλαμβάνει συγκεκριμένους τεχνοοικονομικούς, χωροταξικούς και περιβαλλοντικούς όρους.
Δεν απαντά σε σημαντικά ερωτήματα, όπως πιο είναι το νέο αυτό αποκεντρωμένο σύστημα,αλλά και ποιο είναι το χρονοδιάγραμμα υλοποίησής του.
Επιπλέον, η Περιφερειακή αρχή δεν προχωρήσει στην επιλογή των χώρων που θα πραγματοποιηθεί η συγκέντρωση των απορριμμάτων αλλά και σε ποιους Δήμους θα αφορά, ενώ δεν έχει εξασφαλιστεί εκ των προτέρων, η κοινωνική αποδοχή – συναίνεση των δημοτών σε αυτούς τους Δήμους.
Θα πρέπει επιτέλους κυρίες και κύριοι,
να μιλήσει η νέα Περιφερειακή αρχή, πιο συγκεκριμένα και να αναλύσει το σχέδιο της. Είναι απολύτως απαραίτητο το σχέδιο αυτό της Περιφέρειας να κατατεθεί ολοκληρωμένο, με τεχνοοικονομικούς, χωροταξικούς και περιβαλλοντικούς όρους, ενημερώνοντας τις τοπικές αρχές και κοινωνίες για το τι πραγματικά πρεσβεύει. Κάθε άλλο πέραν τούτου, όχι μόνο λύση δεν θα δώσει, αλλά θα δημιουργήσει περισσότερα προβλήματα και κοινωνική αναταραχή.
Η σημερινή πρόταση του ΥΠΕΚΑ προσπαθεί με συγκεκριμένο τρόπο να λύσει ένα σύνθετο πρόβλημα. Βελτιώσεις σίγουρα πρέπει να γίνουν και να είστε σίγουροι ότι μέχρι να κατατεθεί στην Βουλή θα γίνουν. Άλλωστε αυτός είναι ο ρόλος της διαβούλευσης και της ανοικτής συζήτησης.
Σας ευχαριστώ.
